شهادت امام جعفر صادق (علیه‌السلام)؛ نقطه عطفی در تاریخ تشیع و تمدن اسلامی :

امام جعفر صادق (علیه‌السلام)، ششمین امام شیعیان و از برجسته‌ترین شخصیت‌های علمی و دینی جهان اسلام، در روز ۱۷ ربیع‌الاول سال ۸۳ هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود. 

آن حضرت فرزند امام محمد باقر (علیه‌السلام) و از نسل نورانی رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است.

 زندگانی امام صادق سرشار از مجاهدت علمی، فعالیت‌های فرهنگی، تربیت شاگردان برجسته و مقابله با انحرافات فکری و سیاسی روزگار خویش بود.

 دوران امامت ایشان مصادف با تحولات عظیم سیاسی و اجتماعی، از جمله افول بنی‌امیه و ظهور خلافت بنی‌عباس بود.

 این دوران که با بی‌ثباتی قدرت‌های سیاسی و انتقال حکومت همراه بود، فرصتی طلایی برای امام فراهم آورد تا نهضت علمی و فرهنگی بی‌نظیری را پایه‌گذاری نماید.

 این نهضت علمی که بعدها به "مکتب جعفری" شهرت یافت، به‌عنوان پایه‌گذار فقه شیعه دوازده‌امامی شناخته می‌شود. 

نهضت علمی امام جعفر صادق (ع) و تأسیس حوزه علمیه شیعه:

 امام جعفر صادق (علیه‌السلام) با ایجاد یک نهضت علمی گسترده، موفق شد بیش از چهار هزار شاگرد تربیت کند

 که در میان آن‌ها دانشمندان بزرگ دنیای اسلام از جمله "ابو حنیفه"، بنیان‌گذار فقه حنفی، و "مالک بن انس"، مؤسس مذهب مالکی، حضور داشتند.

 این موضوع بیانگر جایگاه بی‌بدیل امام صادق در میان مسلمانان، اعم از شیعه و سنی است. 

آموزه‌های امام صادق، علاوه بر مباحث فقهی و اصولی، شامل علوم طبیعی، پزشکی، کیهان‌شناسی، شیمی، زیست‌شناسی، فلسفه، کلام، اخلاق و سیاست نیز می‌شد.

 در حقیقت، حوزه علمی تأسیس‌شده توسط ایشان در مدینه و کوفه، به مرکز مهمی برای تولید، تعلیم و ترویج علوم اسلامی و انسانی تبدیل شد.

 این حرکت علمی، زیربنای تمدن اسلامی را شکل داد و فرهنگ علمی اسلام را با شتابی چشمگیر به‌سوی تعالی سوق داد.

 مقابله با انحرافات عقیدتی و فرقه‌های ضاله:

 از دیگر وجوه برجسته حیات امام جعفر صادق (ع)، مواجهه عالمانه و مستدل با جریان‌های فکری منحرف بود. 

ایشان در مناظرات علمی، با فرقه‌هایی چون معتزله، مرجئه، غلات، دهریون و زنادقه وارد بحث می‌شدند و با منطق قوی، استدلال روشن و تسلط بی‌نظیر

 بر مبانی عقلانی و نقلی، به دفاع از اصول دین و تبیین معارف اهل بیت (ع) می‌پرداختند. این مناظرات نه تنها موجب تثبیت مبانی فکری و اعتقادی شیعه گردید،

 بلکه مرز روشنی میان تفکر ناب اسلامی با خرافات، تحریفات و برداشت‌های ناصواب ایجاد کرد.

 با استناد به آیات قرآن، سنت پیامبر (ص) و عقل سلیم، امام صادق توانست بنیادهای فکری تشیع را در سطح جامعه علمی جهان اسلام معرفی و تثبیت نماید.

 ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی امام صادق (علیه‌السلام):

 در کنار جایگاه علمی و فقهی، امام صادق (ع) به زهد، تقوا، سخاوت، فروتنی، حلم و کرامت نیز معروف بودند. 

رفتار ایشان با مردم، به‌ویژه با فقرا، بسیار محبت‌آمیز، کریمانه و متواضعانه بود. 

در حالی‌که جامعه دچار تبعیض طبقاتی و فاصله شدید میان فقیر و غنی شده بود، امام با سیره اخلاقی و اجتماعی خود، الگویی کامل از زندگی نبوی ارائه می‌دادند.

 همچنین ایشان همواره یاران خویش را به تهذیب نفس، صداقت در معامله، وفای به عهد، رعایت حقوق مردم و اهتمام به نماز و دعا فرا می‌خواندند.

 تربیت انسان متعهد، مهم‌ترین هدف ایشان در مسیر پرورش شاگردان و پیروان بود.

 شهادت امام صادق (علیه‌السلام)؛ مظلومیتی در اوج عزت:

 پس از تثبیت حکومت عباسی و استقرار خلافت منصور دوانیقی، موج جدیدی از فشارها و تهدیدها علیه علویان و به‌ویژه امام صادق آغاز شد. 

خلیفه عباسی که از نفوذ علمی و اجتماعی امام به‌شدت نگران بود، با محدودیت، حصر، تهدید و احضارهای پی‌در‌پی سعی در کنترل و حذف این چهره علمی و دینی داشت.

 در نهایت، امام جعفر صادق (ع) در سال ۱۴۸ هجری قمری، در شهر مدینه توسط عوامل خلیفه عباسی، با زهر مسموم گردید و به شهادت رسید. 

پیکر مطهر ایشان در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد

 شهادت امام صادق (ع) نه تنها پایانی بر یک عمر خدمت به اسلام نبود، بلکه نقطه آغازین گسترش بیش از پیش معارف اهل بیت در قالب مکتب جعفری گردید.

 فقه جعفری؛ ستون فقرات مکتب شیعه اثناعشری :

فقه جعفری که امروزه مبنای اصلی قوانین شرعی شیعیان دوازده‌امامی است، بر پایه تعالیم عمیق، مستدل و جامع امام جعفر صادق (ع) بنیان نهاده شده است. 

این فقه، با تکیه بر قرآن کریم، سنت پیامبر (ص)، عقل و اجماع، توانسته یکی از کامل‌ترین نظام‌های فقهی در جهان اسلام را تشکیل دهد.

 برخلاف مکاتب فقهی اهل سنت که توسط شاگردان پایه‌گذاری شده‌اند، مکتب فقهی شیعه مستقیماً از معصوم نشأت گرفته و این امر، اعتبار و اصالت آن را در بالاترین سطح تضمین می‌کند. 

فقه امام صادق (ع) مبتنی بر اصول عدالت، کرامت انسان، منع ظلم، حقوق متقابل، نظم اجتماعی و تربیت معنوی است.

شهاب کریمی/روابط عمومی بیمارستان امام جعفر صادق (ع) سعادت شهر

تاریخ انتشار: 3 اردیبهشت 1404 محل:  نمازخانه بیمارستان  امام جعفر صادق(ع) پاسارگاد